Nihat YASA
yasanihat@hotmail.com
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(3)
03/02/2013

MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY ile ilgili Kurucaşile İnfo'da iki ayrı gün "TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(1)" ve "TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(2)" adı altında iki yazımız yayınlanmış ve üçüncüsünün de birkaç gün içinde sizlere sunacağımı belirtmiştim.Aynı konu kapsamında bugün paylaştığım yazı dizisi bir bütün olduğundan yayım tarihleri arasında fazla bir zaman dilimi olmamasını tercih ettim.Osmanlı Devleti'nin II.Mahmut döneminde AYAN ve MÜTESELLİMLER'in ortadan kaldırılması sürecinde bölgelerden Mutasarrıfların merkezi idare ile yaptıkları bir takım yazışmalar olmuştur.Bugünkü yazımızın konusu ise Bolu-Kastamonu-Viranşehir Sancakları Mutasarrıfı es Seyyid Ali Paşa'nın MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY ile ilgili sadaretle yaptığı yazışmalardan bir örnektir.Bu yazışmanın yada belgenin orjinalinden çevrilerek ve aslına bağlı kalınarak sizlerle paylaşıyorum. Burada konu hakkında bir görüş ve değerlendirmemiz olmayacaktır.Yukarıda da belirttiğim gibi yazının aslının örneğini "TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(3) adı altında sunuyorum.

Bu yazışmalarda Mutasarrıf es Seyyid Ali Paşa diyor ki;
Viranşehir Sancağından vaki‘ Amasra Kal‘asına tabi‘ Ulus Kazası ahalisinden liva-i mezbûr MÜTESELLİMİ HAYDUTOĞLU MEHMET senede iki def‘a vaki‘ olan tevzi‘de memleket mesarıfından haric olarak külliyetli mebaliğ ahz etmiş olduğu ve enva‘ mezalim ve ta‘addiyâta ibtidar eylediği inha olduğuna binaen isti‘lamı havi irsal buyurulan emirname-i sami varid olmağla fi′l-hakika merkûm yedi sekiz senedenberü Viranşehir Sancağında mütesellim bulunub müşârün ileyhin seleflerini itmâ‘ ve verdiği akçenin iki katını zamm ile tevzi‘ eylediği ve merkûmun vatan-ı aslîsi Amasra nam mahal olub maktûl Hacı Ahmetoğlunun himayesinde iken Zaferan Borlu'da Taşiçi'nde kemal-i metanet üzere tutan bina ve liva-i mezbûra bu vechle mütesellim olduğu ve eslâfı mütesellim nasb eylediklerinden müşârün ileyh dahi mütesellim nasb ve mukademâ eyledikleri hıyanetlerin terki tenbih edildikde merkûm dahi mütenassıh değerden inkıyâd göstermekde olub lakin vaktiyle yine meslek-i hıyanetine süluk eder mülahazasıyla fukara emin olamadıklarından neş'et eylediğin Merkûmun izalesi hususuna irade suduruyla müşârün ileyhe ihale buyurulur ise Lütfullah Paşa'nın rûz-ı hazır tevzi‘i maddesinden dolayı rü'yet hesabı zımnında celb ve i‘damı eshel olacağı derkar ise de liva-i mezbûr muhtarlarının ekserisi himayesinde olmağla li-ecli′l-ihtiyat maktûl Kalyoncu hakkında sudur eden emr-i âlî misillü ekîdü ′l-mazmun bir kıt‘a ve konağında liva-i mezbûr kaza ve kuralarında ve Amasra'da olan kâffe-i emval ve eşya ve hayvanatı telef ve serefden vikâye içün diğer bir kıt‘a emr-i âlî suduruna muhtac idüğünü ve işbu husus muvafık-ı irade-i seniyye ise ber vech-i suhulet çaresi görüleceğini müşârün ileyh tahrir ider.
Ma‘rûz-i bendeleridir ki
Viranşehir Sancağı'nda vaki‘ Amasra Kal‘asına tabi‘ Ulus Kazası ahali ev fukarasının üzerlerine edası lazım gelen tekaliflerini edada kusurları yoğiken VİRANŞEHİR MÜTESELLİMİ HAYDUTOĞLU MEHMET nam kimesne senede iki def‘a vaki‘olan tevzi‘de memleket mesarıfından haric olarak zam ile ahali-i merkûmeden külliyetli mebaliğ ahz etmiş ve ahali-i merkûmenin kerimelerini dilediği kimesnelere akd ve tezvîc ederek bu bahane ile dahi aldığı akçenin ve bi-gayr-ı hak ahz eylediği cerîmenin nihayeti olmadığından ahali-i merkûme sefil ve ser-gerdân olmuş olduklarını rikâb-ı hümayun-ı şahaneye arzıhal takdimiyle inha ve muhasebelerinin rü'yeti babında emr-i şerif sureti istid‘a etmiş olduklarından muktezasının iş‘ârı lazımeden idüğü ve mezbûr Haydutoğlu'nun hakkında aralık aralık iştikâtı havi rikab-ı hümayun-ı hazret-i cihandarîye ve divan-ı âlîye arzıhal akdim olunmakda olduğundan gayrı mezalimi dahi sâmi‘a-güzar olmakda olub merkûmun inhâ olunduğu üzere ahali-i merkûmeye ol vechle îsâl-ı mezalim ve ta‘addiyâta ictisarı vaki‘ olduğu halde icra-yı mücâzâtına ibtidar olunmak lazımeden ise de dahi merkûmun hal ve keyfiyeti yine de malum olamayub hakkında irade suduruyla savb-ı bendeganeme ihale buyursa ber vech-i suhulet celb ve icrası mümkün müdür evvel emirde bulunub ona göre iktizasına bakılmak icab-ı maslahatdan olduğu beyanıyla mezbûrun ol vechle zulm ve ta‘addîye ibtidarı vaki‘ midir ve ber vech-i suhulet ahz ve i‘dâmı kabil midir keyfiyeti arz ve iş‘âr olunmak babında isti‘lâm-ı hali havi şeref-vürud eden emirname-i sâmî asafânelerinin mâl ve mezâyâsı malum-ı kulları olub fi′l-hakika merkûm seleflerimin zamanlarından berü yedi sekiz senedir Nefs-i Viranşehir Sancağı'nda mütesellim bulunub ve seleflerini itmâ‘ ederek verdiği akçenin iki katını zam edüb liva-i mezbûrda tevzî‘ eylediği ve merkûmun vatan-ı aslı liva-i mezkûra tabi Karadeniz sevâhilinde Amasra nam mahalden olub maktul Hacı Ahmedoğlu'nun himayesinde iken bir takrib ferece bulub Zaferan Borlu'da Taşiçi'nde kemal-i metanet üzere konak bina edüb liva-i mezbûra bu vechle mütesellim olduğu ve selef kullarından dahi her gelen mütesellim nasb eylediklerinden hazm ve ihtiyata riayeten taraf-ı acizanemden dahi rûy-ı dil gösterilerek nasb olduğu ve mazide etdiği hıyanetlerinin terkini ve fî-mâ-ba‘d itmâmını ve eylediği halde liva-i mezbûrun kurbiyeti takribiyle bi′n-nefs çâkerleri gidip onda ikamet edeceği vesâyâları ekîd-i tenbih ve tehdid olunub merkûm dahi olvechle mütenassıh ve geriden inkıyâd göstermekde lakin bunca eyyâmdan berü fukaraya olan hasârât ve nice nice tekalifat ve rahnesini fukara ferâmûş edemediği kulları maazallah öyle tama‘a düşüb çirkâbı ne irtikab ederim ve ne etdiririm ve ne bir akçesini kabul ederim sırren tashih ve tefahhus buyurun efendim Hak Teala şevketlü azametlü kudretlü padişah-ı alem-penah efendimize çok ömür versin ve efendime ömür versin bu abd-ı acize üç sancak ihsan buyurdular bu nimet-i uzmânın eda-yı şükründe kusurum derkardır kaldıki merkûm vaktiyle yine meslek-i hıyanetine süluk eder mülahazasıyla fukara emin olamadıkları ve merkûmun hali suret-i zahirede daima semt-i hülasa râgıb ve herkesi tergîb edüb tecrîm etmez suret-i âherde sancak mutasarrıflarına mütesellimlik içün dairelerine şu kadar akçe verdim diyerek cümle mesarıfını fukaraya tahmil ve tevzî‘ eyledikden fukaranın iştikâları dahi bundan neş'et edüb merkûmun izalesi hususuna irade suduruyla abd-ı bî-mikdâdlarına ihale buyurulduğu suretde sâye-i şahanede hem aliyyeleriyle inşallah icra olunur selef-i çâkerî Lütfullah Paşa'nın rûz-ı hazır tevzî‘i maddesinden dolayı rü'yet-i hesab zımnında nezd-i çâkeriye celb ve ihzarıyla bi-tevfikullahu Teala i‘damı akl-ı kasîr-i âcizâneme göre eshel olacağı derkar ise de merkumun etrafı var ve gayet hud‘acı ve muavini çok ve liva-i mezbur muhtarlarının ekserisi himayesinde olmağla li-ecli'l-ihtiyat maktul Kalyoncu aleyhinde sudur eden emr-i âli gibi ekidü'l-mazmun bir kıt‘a ve konağında ve liva-i mezbur kaza ve kuralarında ve ba-husus Amasra'da olan kaffe-i emval ve eşya ve hayvanatı telef ve serefden ve ketm ve ihfadan vikaye içün diğer bir kıt'a evamir-i aliye ısdarına muhtac idüği ve inşallahü'r-rahman kuvve-i kahire-i cenab-ı cihandari ve himmet-i asafaneleriyle şamatat ve fukaraya rihte olmaksızın hekimane ber-vech-i suhulet çaresi görüleceği muhat-ı ilm-i âlem-ara-yı veliyyü'n-niamileri buyuruldukta suret-i mezkûr muvafık-ı irade-i seniyyeleri buyurulur ise ol babda ve her halde emr u ferman devletlü inayetlü übbehetlü re‘fetlü veliyyü'n-niam kesirü'l-mürahim ve'l-kerem efendim sultanım hazretlerinindir. Fî 13 CA. Sene 230
Mühür: 
Bende 
Es-Seyyid Ali
NOT:Belgenin Osmanlıcası arşivimizde mevcuttur.
Gelecek yazımızın konusu ise;Osmanlı Devletinde II.Mahmut döneminde ortadan kaldırılan ve yerine batılı anlamda kurulan ve adına "ASAKİR-İ MANSURE-İ MUHAMMEDİYYE" verilen ilk ordunun Kurucaşileli askerleri ile ilgili olacaktır.Hepinize sağlık günler diliyorum. 

 



Yorum Yaz
3599 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

     09/02/2013 20:56

Gülden Hanım,çok teşekkür ederim.
Nihat YASA
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(3)     05/02/2013 23:34

Okudukçe emeğinizi kutlamak geçiyor içimden....sağolasınız sayın Yasa...
Gülden Işık

Yazarın diğer yazıları

TÜRK DİL DEVRİMİ VE KURULTAYLARINA KURUCAŞİLE DESTEĞİ - 08/04/2013
Burada Türk Dil Devrimini ve 1932-34-36 yıllarında Mustafa Kemal Atatürk'ün bizzat katıldığı ve başkanlık yaptığı Türk Dil Kurultaylarını,hem bu kurultaylara katılan ve telgraf çeken Kurucaşilelilerin kimler olduğunu sizlerle paylaşıyorum.
İKİNCİ İNÖNÜ SAVAŞI VE KURUCAŞİLE'DE YANSIMALARI - 01/04/2013
Bugün Kurtuluş Savaşımızın önemli bir dönüm noktalarından biri olan,düşmanın binlerce ölüsüyle doldurduğu İnönü ovasını silahlarımıza bıraktığı İkinci İnönü Zaferinin 92. yıldönümüdür.
KURUCAŞİLE ÖMERLER MAHALLESİ - 22/03/2013
KURUCAŞİLE ÖMERLER MAHALLESİ
ÇANAKKALE SAVAŞI VE KURUCAŞİLELİLER - 17/03/2013
Çanakkale içinde vurdular beni Ölmeden mezara koydular beni
KURUCAŞİLE AHŞAP TEKNE YAPIMINDA BİR MARKADIR - 05/03/2013
Kurucaşile bugün "AHŞAP TEKNE YAPIMI" alanında yalnızca ülkemizde değil,dünyada aranan bir bölgedir.
1830-1831 YILI KURUCAŞİLE BÖLGESİ NÜFUS SAYIMI VE LAKAPLAR - 18/02/2013
Osmanlılar döneminde yapılan batılı anlamda ilk nüfus sayımı sonuçları ile Kurucaşile bölgesinin o dönemdeki lakaplarının istatistiki bilgileridir.
II.MAHMUT DÖNEMİNDEKİ İLK ORDU'NUN KURUCAŞİLELİ ASKERLERİ - 10/02/2013
ASAKİR-İ MANSURE-İ MUHAMMEDİYYE ASKERLERİ
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(2) - 01/02/2013
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(2)
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(1) - 29/01/2013
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(1)
 Devamı