Nihat YASA
yasanihat@hotmail.com
İKİNCİ İNÖNÜ SAVAŞI VE KURUCAŞİLE'DE YANSIMALARI
01/04/2013
"      Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makûs talihini de yendiniz"
                                                                                 Mustafa Kemal Paşa

Bugün 1 Nisan......! Dünyanın pek çok ülkesinde farklı şakaların gelenek haline geldiği bugünün; geçmişine ilişkin farklı rivayetler olsa da ''Şaka Günü'' olarak adlandırılan bu geleneğinin tarihçesi, 16. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Oysa ki 1 Nisan Türk Ulusu için bir şaka olmayıp, çok daha farklı bir anlamı olan gerçek bir zaferin öyküsüdür, yıldönümüdür.Yani Kurtuluş Savaşımızın önemli dönüm noktalarından biri olan, düşmanın, binlerce ölüsüyle doldurduğu İnönü ovasını silâhlarımıza bıraktığı İkinci İnönü Zaferinin 92.yıldönümüdür. Bu açıdan 1 Nisan'ın Türk Ulusu açısından önemi bir zaferin yıldönümü olmasıdır.

Her ne kadar böyle bir savaşın olmadığını, Emperyalizmin güdümündeki Yunanlıların Anadolu'yu işgal etmek için gelmediğini,Yunan Tarih kitaplarında böyle bir savaşın yazmadığını,şehitliklerin gerçek olmadığını söyleyen ve de bu düşüncelerini yazılı ve görsel basın organlarında da dile getirenlere tarihi gerçek kaynaklardan ve arşiv belgelerinden takip etmelerini salık veririm.

Kurucaşileli bir eğitimci olarak; İkinci İnönü Savaşı'nın nedenlerini, oluşumunu, sonuçlarını ve bu savaşın sonunda kazanılan zaferin Kurucaşile'deki yansımaları üzerinde durmak istiyorum. Bu açıdan bugünün Kurucaşilelilerinin, Kurtuluş Savaşı döneminde büyüklerinin gösterdikleri bu fedakar ve özverili tutumları ile ne kadar gurur duysalar azdır diyorum.

Öncelikle başta Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Atatürk,Batı Cephesi Komutanı İsmet İnönü ile Kurtuluş Savaşımızın kahraman komutan ve askerlerini şükranla,saygıyla anıyorum.

İKİNCİ İNÖNÜ SAVAŞININ NEDENLERİ

1-Londra Konferansından bir sonuç alamayan İtilaf Devletlerinin Sevr projesini Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne kabul ettirmek amacıyla Yunanlıları kışkırtması.
2-Yunanlıların Birinci İnönü Savaşı'nda uğradıkları yenilginin ezikliğinden kurtulmak,İtilaf Devletlerinin güvenine layık olduğunu göstermek istemesi.
3-Yunanlıların Türk Ordusunun güçlenmesine fırsat vermeden harekete geçip, Eskişehir ile Kütahya'yı ele geçirdikten sonra Ankara'ya kadar ilerleyip,Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni dağıtmak ve Sevr Antlaşması'nı yürürlüğe koyma isteği.

İKİNCİ İNÖNÜ SAVAŞI

23 Mart-1 Nisan 1921)
Yunan kuvvetlerinin 30.000 asker,720 ağır makineli tüfek,3134 hafif makineli tüfek ve 220 topuna karşı,ordumuzun 15.000 asker,235 ağır makineli tüfek,55 hafif makineli tüfek ve 104 top'u bulunuyordu.

İkinci İnönü Savaşı İnönü mevziileri ile Afyon bölgesinde cereyan etmiştir. Bilecik-Pazaryeri yönünden ilerleyen Yunan birlikleri 27 Mart günü İnönü mevzilerinde Türk birlikleriyle savaşa başlamıştır.İlk önce Türk mevzilerinin merkez ve sol kanadında gerileme olmuş,fakat üç gün süren direniş sonucunda Yunan birlikleri geri püskürtülmüştür. Yunan birlikleri 30 Mart'ta yaptıkları ikinci saldırıda da geri püskürtülünce geri çekilmeye başlamışlardır. Türk kuvvetlerinden silah ve sayıca üstün olan Yunan birlikleri, Türk ordusunun başında bulunan İsmet Paşa'nın dirayetli tutumu ile kısa sürede bozguna uğratılmıştır. Geri çekilen Yunan ordusuna Türk süvarileri tarafından Yenişehir ovasında kuvvetli bir darbe daha indirilmiştir. Yunanların mağlubiyeti Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa tarafından 1 Nisan 1921'de TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşaya telgrafla duyurulur. "Düşman , binlerce ölüsüyle doldurduğu savaş meydanını silâhlarımıza bırakmıştır" diye çekilen telgrafa Mustafa Kemal Paşa cevaben "... Siz orada yalnız düşmanı değil milletin makus talihini de yendiniz.İstilâ altındaki topraklarımızla beraber bütün vatan, bugün en ücra köşelerine kadar zaferinizi kutluyor." diye yazmıştır.

İkinci İnönü zaferi, bütün yurtta büyük bir sevinç uyandırmıştır. Genç yaşlı, kadın erkek Ankara halkı, zafer haberlerini duymak için Meclise gitmiştir. Daha sonra zaferi kutlamak için Namazgâh'a gidilmiştir.Diğer illerde de kutlamalar yapılmış ve Büyük Millet Meclisine kutlama telgrafları çekilmiştir. Zafer kazanan askerlere Metris Tepe'de bir ziyafet verilir ve davul zurna eşliğinde Zeybek, Laz, Kafkas oyunları oynanır. Fevzi Paşa, kendisini kutlayan ve ayakta alkışlayan mebuslara İkinci İnönü Muharebelerini anlatır. "Zafer, milletin fedakar, kahraman çocuklarına aittir" der.

İnönü Savaşları elbette ki netice savaşları değildir. Bunlara Batı Anadolu'da muntazam ordu hareketlerinin ancak başlangıcı denilebilir. Çünkü İnönü savaşları kadar olan askeri savaşlarımız tek kumanda altına alınmış, merkezi bir kurmay heyeti tarafından yönetilen cephe hareketleri olmamıştır. Zaten Yunanların ilerleyişini durduracak bir merkez olmadığı gibi bu harekata girişecek birlikler de yoktu. Bu nedenle İnönü Savaşları Yunanlara artık rahatça Anadolu'yu işgal edemeyecekleri mesajını vermiştir.
İkinci İnönü Savaşı'ndan sonra TBMM Hükümeti varlığını bütün Avrupa devletlerine kabul ettirerek durumunu güçlendirmiştir. Halkın hükümete ve ordusuna güveni arttığı gibi Mustafa Kemal Paşanın TBMM'deki ve Türk milleti üzerindeki otoritesi güçlenmiştir. Türk ordusunun kazandığı başarı Fransızlarla İtalyanların işgal bölgelerinden yavaş yavaş çekilmelerine de zemin hazırlamıştır.
Bu savaştan sonra Batı Cephesi'nin güney kesiminde yer alan birlikler 1921 yılı Nisan ayı başında Aslıhanlar ve Dumlupınar bölgesinde Yunanlarla yapılan savaşta başarısızlığa uğramış ve Afyon'un doğusunda bulunan savunma hattına çekilmek durumunda kalmıştır.

23 Mart-1 Nisan 1921 tarihleri arasında devam eden İkinci İnönü Savaşında ordumuz 44 subay,637 er şehit;102 subay,1720 er yaralı,10 subay ile 1359 er kayıp ve esir olmak üzere toplan 3875 zayiat verilmiştir.

İstilacı Yunan kuvvetlerinin ise 53 subay,669 er ölü,149 subay,2874 er yaralı,9 subay,384 er esir veya kayıp olmak üzere toplam 4148 zayiatları olmuştur.

Birinci ve İkinci İnönü muharebelerinde umdukları başarıyı kazanamayan Yunanlar, Aslıhanlar ve Dumlupınar'dan sonra Anadolu'daki işgal güçlerinin sayısını 175.000'e çıkardılar. Yunan Kralı Konstantin de İzmir'e gelerek ordusunun moralini yükseltmeye çalışır. Silâh ve teçhizat açısından Yunan ordusundan sayıca az olmakla birlikte Türk ordusu da takviye edilmeye çalışılmıştır.

NUTUK'TAN İKİNCİ İNÖNÜ ZAFERİ

Atatürk büyük nutkunda İkinci İnönü Savaşı ile ilgili şöyle demektedir.
"Efendiler, düşman çekilirken Batı Cephesi Komutanı ile 1 Nisan günü yapılan yazışmalar, o günün duygularını tespit eden belgelerdir. O duyguları yeniden canlandırmak için, müsaade buyurursanız, o günkü yazışmalardan bazı telgrafları olduğu gibi okuyacağım "
                                                                                             Metristepe,1.4.1921
Saat 18.30'da Metristepe'den gördüğüm durum : 
"Gündüzbey kuzeyinde sabahtan beri dayanan ve artçı olması muhtemel olan bir düşman müfrezesi, sağ kanat grubunun taarruzu ile düzensiz olarak çekiliyor. Yakından takip ediliyor. Hamidiye yönünde karşılaşma ve faaliyet yok. Bozöyük yanıyor. Düşman, binlerce ölüsüyle doldurduğu savaş meydanını muzaffer silâhlarımıza terk etmiştir"
                                                     Batı Cephesi Komutanı İsmet Ankara, l.4.l921

TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa'nın İkinci İnönü Savaş Meydanında Metristepe'de Batı Cephesi Komutanı ve Genel Kurmay Başkanı İsmet Paşa'ya;

"Bütün dünya tarihinde, sizin İnönü Meydan Muharebeleri'nde üzerinize yüklendiğiniz görev kadar ağır bir görev yüklenmiş komutanlar pek azdır. Milletimizin istiklal ve varlığı, dahice idareniz altında görevlerini şerefle yapan komuta ve silah arkadaşlarınızın kalbine ve vatanseverliğine büyük bir güvenle dayanıyordu. Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makûs talihini de yendiniz.İstilâ altındaki talihsiz topraklarımızla birlikte bütün vatan, bugün en ücra köşelerine kadar zaferinizi kutluyor. Düşmanın istilâ hırsı, azminizin ve vatanseverliğinizin yalçın kayalarına başını çarparak paramparça oldu.
Adınızı tarihin şeref abidelerine yazan ve bütün millete size karşı sonsuz bir minnet ve şükran duygusu uyandıran büyük gazâ ve zaferinizi tebrik ederken,üstünde durduğunuz tepenin size binlerce düşman ölüleriyle dolu bir şeref meydanı seyrettirdiği kadar, milletimiz ve kendiniz için yükseliş parıltılarıyla dolu bir geleceğin ufkuna da baktığını ve hâkim olduğunu söylemek isterim"

Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Kemal Paşa Hazretleri'ne;

"Zulüm ve zorbalık dünyasının en zalimce hücumlarına karşı yalnız ve şaşkın kalan milletimizin maddi ve manevi bütün kabiliyet ve kuvvetlerini ruhundaki ateşle toplayan ve harekete getiren Büyük Millet Meclisi'nin Başkanı Mustafa Kemal Paşa!

Kahraman askerlerimiz ve subaylarımız adına, askerlerimizle avcı hatlarında omuz omuza vuruşan tümen ve kolordu komutanları adına takdir ve tebriklerinize büyük bir iftiharla teşekkürlerimi arz ederim"

                                                                               Batı Cephesi Komutanı İsmet

İKİNCİ İNÖNÜ SAVAŞININ SONUÇLARI

1-İkinci İnönü Zaferi Batı cephesinde Yunanlılara karşı kazanılan ikinci zaferdir.
2-TBMM Hükümeti varlığını bütün Avrupa devletlerine, resmen olmasa da kabul ettirmiştir.İçte ve dışta nüfuzu artmış,saygınlığı yükselmiştir.
3-Avrupa ülkelerinde İngiliz ve Yunan politikalarına karşı güvensizlik ve muhalefet başlamıştır.
4-Ordu mensuplarında her bakımdan kendilerine güven artmıştır.
5-İkinci İnönü Zaferinden sonra Fransızlar Zonguldak'tan, İtalyanlar Güney Anadolu'dan çekilmeyi tercih etmişlerdir.
6-TBMM Hükümeti ordusunun kazandığı zaferler, İtilaf Devletlerini Türkler hakkında bazı kararları almaya zorlamıştır.
7-İnönü Savaşlarının Ulusal Kurtuluş Savaşında en önemli özelliği, düşmanı oyalayarak gücünü zayıflatması ve ilerlemelerini engellemesidir.

İKİNCİ İNÖNÜ ZAFERİNİN KURUCAŞİLE'DE YANSIMASI

Kurucaşile-Başköy'den Kamil Oğlu Emin
Kurucaşile Başköy'lü hemşehrilerimiz,Kurtuluş Savaşına katılarak 22 yaşında şehit olan bir gencin kendi köylerinden olduğunu ve adının Emin olduğunu acaba biliyorlar mı?

İkinci İnönü Savaşı her ne kadar 1 Nisan 1921 tarihinde sona erdi gibi gözükse de dönem dönem çarpışmalar devam etmiştir.Bu çarpışmaların birinde Kütahya'nın Aslanapa ilçesi Aslıhanlar Köyü civarında 4 Nisan 1921 tarihinde Kurucaşile Başköy'den 1899 doğumlu, 58.Alay, 2.Tabur, 5.Bölük'te er olarak bu savaşlara katılan hemşehrimiz Kamil oğlu Emin şehit olmuştur.

Ordumuzun Yunan kuvvetlerine karşı İkinci İnönü Zaferinden sonra Kurucaşile Nahiyesi TBMM'sine telgraf çekmiş bu telgraf meclisin 9 Nisan 1921 tarihindeki oturumunda okunmuştur. İkinci İnönü Zaferinden sonra tüm yurt sathında olduğu gibi Kurucaşileliler de bu zaferi kutlamak için alanlarda toplanmış ve kutlamalar yapmıştır. O dönemde Kastamonu'da yayınlanan Açıksöz Gazetesi 24 Nisan 1921 tarihli sayısında yapılan bu kutlamalar ile ilgili haber yayınlanmıştır.

KURUCAŞİLE NAHİYESİ TELGRAFININ TBMM'DE OKUNMASI

İKİNCİ İNÖNÜ ZAFERİVE TBMM OTURUMU
1.-İkinci înönü Muzafferiyeti münasebetiyle muhtelif mahallerden mevrut tebrik telgrafları
REİS -Efendim, İkinci İnönü Muzafferiyetini tesiden mülhakattan gelen telgraflar var :Narman Kaymakamlığından, Ordu Müdafaa-i Hukuk Riyasetinden, Trabzon Valisinden, Of Belediye Reisinden, Erzurum Belediye Riyasetinden, Bolu Müftülüğünden, Sivas Heyeti Merkeziye Riyasetinden, Trabzon Belediye Riyasetinden, Tokad Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinden, Aksaray Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinden, Kargı Belediye Riyasetinden, Zonguldak Müftülüğünden,Düzce Belediye Riyasetinden, Amasya Müftülüğünden, Bartın Kaymakamlığından, Kurucasile Nahiyesi Belediye Riyasetinden, Yenihan Belediye Riyasetinden, Eğrigöz Kaymakamlığından, Gümüşane Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinden, Hopa Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinden, Batum Mebusu Edip Beyden, Karahisarı Şarki Mutasarrıflığından. Bunlara Divanı Riyaset münasip cevaplar verir.
ALI ŞÜKRÜ B. (Trabzon) -Geçenlerde bilmünasebe anlatmıştım. Bu tebrikât ahali ve belediye tarafından tabiî yapılır ve lâzımdır. Fakat kaymakamın, mutasarrıfın, valinin doğrudan doğruya Meclise müracaatlarını ve onlara cevap vermeyi anlamıyorum. Zaten telgraf hatları mahmuldür. Binaenaleyh böyle fazla şeylere lüzum yoktur. (Doğru değil sesleri).
SÜLEYMAN SIRRI B.(Yozgad)-Milletin hissiyatını arz ediyor. Buna mâni ne ? Menedemeyiz. 
YAHYA GALİP B. (Kırşehir) -Tekmil memurinin riyaseti burada içtima ediyor. Ne için yazılmasın efendim? Her kes yazsın, ücretini veriyor.
REIS -Tabiî, çektirmeyi menedemeyiz. Fakat cevap verilmesi meselesini Divanı Riyaset nazarı dikkate alır.
FAlK B. (Cebelibereket) - Efendim, eğer karar şeklinde olursa doğru değildir.
RElS - Karar değildir. Divanı Riyaset nazarı dikkate alır, Heyeti Umumiyeye bildiririz.
MUSTAFA NECATI B. (Saruhan) -Valiler, mutasarrıflar; Müdafaai Hukuk Cemiyetlerinin reisleridir. Onlar da efradı millettendir.

KURUCAŞİLE'DE ZAFER KUTLAMASI

Kurucaşile'de 1920 yılında Geniş zade Hasan Bey'in (Hasan Geniş) başkanlığında Ali(Ali Fehmi Ağartan) ve Nuri (Nuri Kuşçu)Efendilerden oluşan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştu.İşte Geniş zade Hasan Bey'in başkanlığında kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin katkıları ile Kurucaşile'de İnönü Zaferi için tüm köylerden gelen halkın da katılımı ile coşkulu bir şekilde kutlamalar yapılmıştır. Bu kutlamalar Kastamonu Açıksöz Gazetesinde haber olarak verilmiştir.
 
KASTAMONU AÇIKSÖZ GAZETESİ HABERİ
İkinci İnönü Zaferinden sonra tüm yurt sathında yurttaşlarımız bu zaferi kutlamak için alanlarda toplanmış ve kutlamalar yapmıştır. O dönemde Kastamonu'da yayınlanan Açıksöz Gazetesi 24 Nisan 1921 tarihli sayısında yapılan bu kutlamalar ile ilgili haberinde şöyle demiştir.
"Bartın,Amasra,Kurucaşile, Zonguldak ve Ereğli'de yapılan törenlere köylüler de katıldığı için kutlamalar çok kalabalık olmuştur.Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti yetkililerinin önderliğinde ahali camilerde dua etmiştir.Daha sonra mitingler yapılmıştır. Konuşmalarda Yunanlıların yapmakta olduğu kötülükler dile getirilmiş, düşmanın defi için bütün varlıklarını fedaya hazır olduklarını bildirmişlerdir.Ayrıca camilerde tekbir getirilerek mevlid okutulmuş,yöre halkı şanlı ordumuza selam ve ihtiramda bulunmayı ihmal etmemiştir"

Bugün ülkemizin kurtuluşunda bir dönüm noktası ve bugün 92.yıldönümü olan İkinci İnönü Zaferini ve bu zaferin Kurucaşile'de yansımalarını sizlere aktarmaya çalıştım.

Sözlerimi büyük Vatan Şairi Nazım Hikmet'in Kuvay-ı Milliye Destanı'ndan İnönü Savaşı bölümünü aktararak bitiriyorum.

 

               "İnönü meydanı, yavrum, 
               Rüzgâr, soğuklar insanı arı gibi haşlıyor. 
               Zemheriler bitti diyelim, 
               Hamsin ya başladı, ya başlıyor. 
               Muharebe beş gün beş gece sürdü. 
               Kan gövdeyi götürdü. 
               Ve nihayetinde 
               Kaçarlarken,yavrum, 
               Köyleri, köprüleri yaktılar... 
               İnönü karanlığı sesler ve kıvılcımlarla doluydu"

 

                                                                     Nazım Hikmet



4852 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

TÜRK DİL DEVRİMİ VE KURULTAYLARINA KURUCAŞİLE DESTEĞİ - 08/04/2013
Burada Türk Dil Devrimini ve 1932-34-36 yıllarında Mustafa Kemal Atatürk'ün bizzat katıldığı ve başkanlık yaptığı Türk Dil Kurultaylarını,hem bu kurultaylara katılan ve telgraf çeken Kurucaşilelilerin kimler olduğunu sizlerle paylaşıyorum.
KURUCAŞİLE ÖMERLER MAHALLESİ - 22/03/2013
KURUCAŞİLE ÖMERLER MAHALLESİ
ÇANAKKALE SAVAŞI VE KURUCAŞİLELİLER - 17/03/2013
Çanakkale içinde vurdular beni Ölmeden mezara koydular beni
KURUCAŞİLE AHŞAP TEKNE YAPIMINDA BİR MARKADIR - 05/03/2013
Kurucaşile bugün "AHŞAP TEKNE YAPIMI" alanında yalnızca ülkemizde değil,dünyada aranan bir bölgedir.
1830-1831 YILI KURUCAŞİLE BÖLGESİ NÜFUS SAYIMI VE LAKAPLAR - 18/02/2013
Osmanlılar döneminde yapılan batılı anlamda ilk nüfus sayımı sonuçları ile Kurucaşile bölgesinin o dönemdeki lakaplarının istatistiki bilgileridir.
II.MAHMUT DÖNEMİNDEKİ İLK ORDU'NUN KURUCAŞİLELİ ASKERLERİ - 10/02/2013
ASAKİR-İ MANSURE-İ MUHAMMEDİYYE ASKERLERİ
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(3) - 03/02/2013
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(3)
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(2) - 01/02/2013
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(2)
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(1) - 29/01/2013
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(1)
 Devamı