Bundan bir önceki yazımızda Mütesellim'in anlam ve önemi üzerinde durmuş,devamında da Tekkeönü'nden yetişen MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'i sizlere tanıtmaya çalışmış ve devamını bu haftaki yazımıza ayırmıştım.Bugünkü yazımızda da MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY konusuna kaldığımız yeren devam ediyorum.

Arşiv belgelerinde HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'İN Bolu Kaymakamı İbrahim Paşa ile birlikte hareket ederek Ali Mollaya karşı mücadele verdiği görülmektedir.Ali Molla ve diğer ayanların bertaraf edilmesinden sonra VİRANŞEHİR MÜTESELLİMİ HAYDUTOĞLU MEHMET BEY de bu bertaraf edilen kişilerden birisi olmuştur. Osmanlı Devleti, AYANLIK ve MÜTESELLİMLİK müessesesini ortadan kaldırmak için öldürülen yöneticilerin mallarına da el koymuş ve ondan sonra gelebilecek aile efradının gücünü yok etmeyi amaç edinmiştir. Bu amaçla vilayet ve sancaklara gönderdiği devlet yöneticilerinden bölgelerde güç sahibi olan AYAN ve MÜTESELLİMLER hakkında bilgiler istenmiştir. Bununla ilgili Bolu, Kastamonu ve Viranşehir Mutasarrıfı Seyyid Ali Paşa sadarete kendi bölgesiyle ilgili bilgiler göndermiştir.Seyyid Ali Paşa,27 Şubat 1811 tarihinde sadarete yazmış olduğu mektupta VİRANŞEHİR SANCAĞINA BAĞLI ULUS KAZASI MÜTESELLİMİ HAYDUTOĞLU MEHMET'in idamı gerekirse ve emir verilirse derhal yerine getirileceğini ifade etmiştir. 19 Ekim 1815 tarihinde sadarete yazmış olduğu mektup da ise VİRANŞEHİR SANCAĞINA BAĞLI ULUS KAZASI MÜTESELLİMİ HAYDUTOĞLU MEHMET'in şimdilik isyan, zulüm vb. kötü faaliyetleri yoksa da evvelce birçok kötü faaliyetlerinin olduğu ve eğer emredilirse veya bu konuda bir ferman yazılırsa HAYDUTOĞLU'nun derhal yakalanabileceğini ifade etmiştir.Bütün bu yazışmalar sonucunda Seyyid Ali Paşa, istediği fermanı almış ve HAYDUTOĞLU MEHMET BEYin idam edilmesi kararlaştırılmıştır. 2 Kasım 1815 tarihinde yakalanan VİRANŞEHİR MÜTESELLİMİ HAYDUTOĞLU MEHMET BEY hemen idam edilmiş ve Viranşehir'de bulunan konağındaki eşyalar ile kaza, nahiyeler ve Amasra'daki bütün eşya, hayvan ve mal varlığı devlet hazinesine devredilmiştir.(yazımızın birinci bölümünde HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in idamını sehven 1816 olarak yazmış,bu tarih 1815 olarak düzeltiyorum). HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in kesik başı 24 Kasım 1815 tarihinde İstanbul'a gönderilmiştir. Ayrıca sadaretten HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in mal varlığının tespiti için Başmuhasebe kaleminden bir memur tayin edilmesi de istenmiştir. HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in bütün mal varlığı tespit edilip devlet hazinesine devredilmesi işlemi sırasında yapılan masraflar dolayısıyla Matbah-i Amire Emini Osman Ağaya yüz yirmi beş bin kuruş verilmiştir. HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in SAFRANBOLU ve TEKKEÖNÜ kasabalarında yer alan konaklarının eşyası ve bazı topraklar ise karısına ve çocuklarına verilmiştir. Diğer bütün mal varlığı ise devlet hazinesine devredilmiştir. Devlet hazinesine devredilen konak, toprak vb. mallar açık artırmayla devlet adına satılmış ve toplanan para da hazineye devredilmiştir. Ayrıca Safranbolu'daki konağında birçok silah, top ve cephane ele geçirilmiş ve bunlar Amasra Kalesi'ne gönderilmiştir. HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in çevreye olan borçları da tespit edilmiş ve satılan mallarından elde edilen gelirle borçları ödenmiştir. Borçların tespiti sırasında ise HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in İstanbul'daki işleriyle ilgilenen Sadık Bey uydurma taleplerle kendisinin de alacaklı olduğunu beyan etmiştir. Yapılan inceleme sonucunda Sadık Beyin HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in işlerini yaparken yolsuzluklar yaptığı ve paranın bir kısmını kendi işlerinde kullandığı anlaşılmıştır. Bu tespit sonunda Sadık Bey, İstanbul'dan sürgüne gönderilmiştir.HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in İstanbul'da bulunan gemilerine de el konulmuştur. Fakat bazı gemileri tespit edilemediğinden dolayı tespit edildiği yerde devlet adına haciz edilmesi ilan edilmiştir.

Osmanlı Devleti güttüğü politikalardan bertaraf ettiği bazı ayan ve mütesellimlerin aile efradını da devlet için kullanmıştır. HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in ailesinden bazı kişiler uzun yıllar Amasra ve çevresinde devlet adına görev yapmışladır.Örneğin 19 Ekim 1819 tarihli arşiv belgesinden HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in kardeşi Ali Beyin Amasra ve Kurucaşile bölgesinde devlet adına görevlendirildiği anlaşılmaktadır.HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in idam edilmesinden sonra kardeşi Koç Ali, Amasra Muhtarı Yazıcıoğlu Ali ile işbirliği yaptığı görülmektedir.Bu işbirliğinden rahatsız olan Serdaroğlu Mustafa İlk bakışta bunlardan şikâyetçi gibi görünmesine rağmen asıl amacı Amasra üzerindeki yetkinlik konusunda uyuşamadığı yahut bunların gücü karşısında etkisiz kaldığı için hükümete ahali adına şikâyetlerde bulunduğu; Kastamonu Valisi Ebubekir Paşa'nın 1820 tarihli şukkasında anlaşılmaktadır.Ebubekir Paşaya göre, ortaya atılan suçlamalar;HAYDUTOĞLU ve Yazıcıoğlu için geçersiz, fakat Serdaroğlu için doğrudur.Çünkü Serdaroğlu Mustafa, yalanlar ve iftiralarla rakiplerini cezaya çaptırmak istemektedir.Amasra Kadısı Mevlana Mustafa ise ilamında Koç Ali'nin ve Yazıcıoğlu'nun hüsnühallerinden söz etmektedir.

HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in idam edilmesinden sonra da onun köyü olan Kurucaşile, Kapısuyu, Çambu, Tekkeönü vb. yerler denizcilik faaliyetlerine devam etmiştir. HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in bıraktığı gemicilik mirası bu bölgede günümüzde de devam etmektedir.HAYDUTOĞLU MEHMET'in yakınları bugün TEKKEÖNÜ, AMASRA, ZONGULDAK ve İSTANBUL'da hayatlarına devam etmektedirler.Dedelerinin kim olduğuyla ilgili çok fazla bilgileri bulunmasa da yaptığımız araştırma ve incelemelerden HAYDUTOĞLU MEHMET BEY'in asil, cesaretli, halkına hizmet eden ve devletine bağlı bir hizmet adamı olduğu anlaşılmaktadır. Fakat Osmanlı Devletinin yürütmüş olduğu politikanın sonucunda birçok ayan gibi o da hayatını feda etmek durumunda bırakılmıştır.