Nihat YASA
yasanihat@hotmail.com
KURUCAŞİLE ÖMERLER MAHALLESİ
22/03/2013 Bizim çocukluğumuzda Ömerler Mahallesinin çocukları, diğer mahalle çocuklarına: "Kargacak batacak, Şirkü(Şile) kalkacak, Makü(Ömerler) seyrine bakacak."diye şaka yollu nazire yaparlardı. Gerçi ne Kargacak battı,ne de Şile kalktı.Ne de Ömerler seyrine baktı.Bu üç mahallenin üçü birden çok kan kaybetti,maalesef küçüldükçe küçüldü. İşte sizlere küçülen bu üç mahallemizden biri olan, bağrından çıktığımız, nüfusunu büyük oranda kaybetmiş(göç ederek başka şehirlere gitmiş)Ömerler Mahallesi ile ilgili hazırladığımız yazıyı sunuyorum. Kurucaşile'nin Ömerler Mahallesi dışında üç mahallesi daha bulunmaktadır. Sizlerin de bildiği gibi Kurucaşile'nin batı kısmında Şile Mahallesi, doğu kısmında Kargacak Mahallesi ile daha sonra oluşturulan kıyı kesimindeki Liman Mahallesidir. Liman mahallesi ise,bizim çocukluğumuzda olmayıp, Kurucaşile kent merkezinden geçen karayolu ile Karadeniz arasında kalan bölgede sonradan oluşturulan bir mahalledir. Diğer mahalleler ise geçmişte köy (kariye)olarak nitelendirilen, Kurucaşile'nin nahiye olması ile mahalleye dönüştürülen yerleşim birimleridir. Ömerler Mahallesine;şehir merkezinden araçla gitmek için iki güzergah bulunmaktadır. Bu güzergahlardan biri Öğretmenevi ve Kurucaşile İlköğretim Okulu arasındaki yol,diğeri ise Kurucaşile Lisesi'nin yanından Ömerler Mahallesi Mezarlığı güzergahıdır. Ömerler Mahallesi,babalarımızın,dedelerimizin ve hatta onlarında dedelerinin doğup büyüdüğü, yaşamımızın bir bölümünü geçirdiğimiz, bahçelerinden meyvelerini yediğimiz,çocukluğumuzda sokaklarında oyunlar oynadığımız, Gol Dağı'nda top peşinde koşturduğumuz, Dere yanında kış mevsiminde kızak kaydığımız,Kuyu suyu ve Pança suyundan suyunu içtiğimiz müstesna bir yerdir. ÖMERLER MAHALLESİ NÜFUS DURUMU Mahallemiz Ömerler Mahallesi'nin bir köy(kariye) olarak oluşturulduğu dönem ile ilgili yazılı bir kaynak bulmak bugün için söz konusu değildir. 1830-31 yıllarında 22 hane olan Ömerler kariyesi 1700'lü yıllarda birkaç haneden ibaret olduğu gibi bizi bir yargıya vardırıyor.Bu nedenle Ömerler kariyesi 1600'lü yılların sonuna doğru iskan edildiği gibi bir kanıya varmak mümkün gözükmektedir. Ömerler Kariyesi Osmanlı Devletinin II.Mahmut döneminde 1830-31 yılında askeri amaçla erkek nüfusun tespiti amacıyla yapılan ilk nüfus sayımında 22 hane'dir.Bu hanelerde tahmini olarak 150 dolayında nüfus bulunmaktadır. Haneleri sıralarsak; 1-Ömeroğlu(2 hane), 2-Ali Ustaoğlu(1 hane), 3-Hüseyin Ustaoğlu(2 hane), 4-Gömeçoğlu(3 hane), 5-Yusufbeşeoğlu(2 hane), 6-Topuzluoğlu(1 hane), 7-Velibeşeoğlu(1 hane), 8-Mollabekiroğlu(2 hane), 9-Lazoğlu(1 hane), 10-Sarı Hüseyinoğlu(1 hane), 11-Muharremoğlu(1 hane), 12-Balıoğlu(5 hane)'dir. 1844-45 yılında vergi amaçlı yapılan ve yalnızca hane reisinin sayıldığı Temettuat sayımına göre Ömerler Kariyesinde 26 hane yaşamaktadır ve bu hanelerin tahmini nüfusu 180 dolayındadır.Hane halkını lakaplarına göre sıraladığımızda ise; 1-Uzun İsmailoğlu(2 hane), 2-Ömeroğlu(3 hane), 3-Aliustaoğlu(1 hane), 4-Gömeçoğlu(5 hane), 5-Hüseyinustaoğlu(2 hane), 6-Yusufoğlu(1 hane), 7-Topuzoğlu(1 hane), 8-Topalalioğlu(1 hane), 9-Mollabekiroğlu(2 hane), 10-Emirosmanoğlu(1 hane), 11-Koca Mehmetoğlu(1 hane), 12-Muharremoğlu(1 hane) 13-Balıoğlu(5 hane)'den ibarettir. 1897 yılındaki salnamelerde (Kastamonu Eyalet Salnamelerinde Bolu Sancağı Bartın Kazası Amasra Nahiyesi Kurucaşile Divanı) Ömerler Kariyesinde 42 hane 303 nüfus bulunmaktadır.1897 yılındaki bu hane ve nüfus durumu ilgili bilgiler elimizde mevcuttur.1904 yılında oluşturulan ve bugüne kadar süre gelen nüfus kayıtlarında ise 53 hane bulunmaktadır. 1904 yılındaki 53 hanede yaşayan nüfus ile ilgili elimizde bir bilgi bulunmamasına rağmen tahmini olarak bu dönemde 370 dolayında nüfus olabileceğini düşünmekteyiz.Bugün ise Ömerler mahallemizden büyük oranda göç yaşandığından bu nüfus da bulunmamaktadır. Geçmişteki yoğunluğundan eser kalmayan Ömerler mahallesinde eski çantı tipi evlerin bir kısmı doğal afet yangınlarla yok olmuş, bazıları terk edilerek kaderine terk edilmiş ve zamanla gerekli eksiklikleri giderilmediği için yıkılmış bulunmaktadır.Bazı aileler de yeni yaptırdıkları konutlara taşınarak mahalle kısmen boşalmıştır.Mahallemizde harman sokak, çolaklar sokak bu şekilde boşalmış,ancak beş altı aile kalmıştır.Özellikle Ballı sokakta en az onbeş hane var iken; bugün burada oturan aile sayısı yok denecek kadar azalmıştır.Eski yerleşim yerlerinden bir tek Kömeç sokak da eski yoğunluğu olmasa da diğer bölgelere göre daha fazla ikamet eden aileler bulunmaktadır.Nüfus yoğunluğu,mahallenin şehir merkezi (karayolu kenarı), İlköğretim Okulu civarı ile Lise sokak ve Mezarlık bölgesinde diğer bölgelerine göre daha fazladır. ÖMERLER MAHALLESİ HUDUTLARI Ömerler Mahallesi'nin hudutları geçmişte doğu tarafından Çakmak Tepesinden başlayarak Kargacak Mahallesi ile sınır oluşturmakta ve bu hudut Kirlik Müslim Hoca köyünün Şarmanlı mahallesine kadar devam etmektedir.Batı tarafı ise Kurucaşile deresinin denizle buluştuğu "Suağzı" denilen mevkiden, dereyi takibederek,Kurucaşile İlköğretim Okulu'nu da içine alarak,"İnyanı" sonrasında "Dereyanı"istikametinde Şile Mahallesi ile hudut oluşturmaktadır. Güneyi ise Ballı sokak sonrasında Hacı köyü ile Gökçukur'u da içine alarak Kel Kaya sınır teşkil etmektedir.Kurucaşile ilçe olarak teşkil edildiğinde yapılan Kaymakam Evi bu mahallenin sınırları içinde denize nazır bir bölgede inşa edilmiştir.Bunun dışında Orman Bölge Şefliği binası ve lojmanları,Kurucaşile Veterinerliği ve lojmanı resmi kurum binaları yine bu mahallenin hudutları içinde inşa edilmiştir. Bunun dışında 1910 yılında imece usulü yapılan Kurucaşile İlkokulu (bugün yerinde MEB Öğretmenevi bulunmaktadır), yeni yapılan Kurucaşile İlköğretim Okulu'da ,Kurucaşile Lisesi bu mahallenin hudutları içinde bulunmaktadır.Bu gün ise Ömerler mahallesi hudutları bilinmeyen bir sebeple küçültülmüştür. Ömerler mahallesinin hudutları içinde bulunan karayolu ile deniz arasındaki bölge yeni oluşturulan Liman mahallesine bırakılmıştır.Liman mahallesine bırakılan yerler bir nebze anlaşılır ise de Kargacak mahallesine bırakılan bölge anlaşılır değildir. Çakmak tepesi üstünde bulunan evler ile Kurucaşile Lisesi'nin üstünde bulunan tarla ve arsalar ve bu arsalar üzerine yapılan evler yüzyıllardır Ömerler Mahallesi hudutları içinde olmasına rağmen bugün Kargacak Mahallesine bırakılmıştır.Umarım mahalli idareler yapmış oldukları bu hatayı düzeltir adı geçen bölgeyi tekrar Ömerler Mahallesi hudutlarına dahil ederler. Ömerler Mahallesi; hudutları içindeki "Gol Dağı","Çamlık","Bahçe Başı" ya da "Gökçukur"a çıktığınızda Kurucaşile'yi bütün olarak görebileceğiniz ender bölgelerden biridir.Sandal Taşı'ndan Vakıf Tepesi arasında bulunan Kargacak altı, Liman,Eski Askerlik Şubesi, Fener, Zeytinlik,Yardibi velhasıl Karadeniz'i görebileceğiniz bir mekandır.Bu açıdan değerlendirdiğimizde Ömerler Mahallesi Kurucaşile'nin en güzel köşelerinden biridir. ÖMERLER MAHALLESİ'NİN ADININ KAYNAĞI Ömerler mahallesi adını nereden almıştır.Bu mahalleye neden Ömerler denmiştir ya da bu isim nereden gelmiştir.Mahallemize Ömerler adının verilmesi ise Ömeroğlu lakaplı ailelerin burada iskan edilmesi nedeniyledir. Ömerler Kariyesi geçmişte harman mevkiinde,soyadları Soytürk olan ailenin evinin bulunduğu yerden,mahallenin batı kısmında odayanı denilen bölgeye, Pança suyu'nun üst kısmından,Kömeçler sokak denilen bölgeyle birlikte Balköyü olarak adlandırılan bölgeyi kapsamaktadır.Yukarıda da belirttiğim gibi soyadı Soytürk, Çalgıç, Tomruk,Yapıcı ve Özgün soyadı olan aileler geçmişte Ömeroğulları lakaplı aileler olduğundan mahallenin adını bu lakabı taşıyan ailelerin verdiği bir gerçektir.Hatta mahallenin bu bölümüne halk dilinde "UMARLA"denilmektedir. Bir bağlamda Ömerler denilmektedir.Mahallenin Pança suyu'ndan itibaren güney kısmına doğru soyadları Yasa, Demirel, Aksoy, Serçe, Kömeç,Yalgın,Özkan ve Güney olan aileler de Gömeçoğulları'dır.Bunlara yukarı Gömeçler de denilmektedir. Gömeçoğullarının batı kısmında ise soyadları Işık, Fındık, Erfındık, Top, Denizci, Güneş, Musul, Çolak, Kaptanoğlu, Aksoy, Deniz,Yür,Kömüş olan aileler bugün Topalalioğlulları olarak adlandırılmaktadır.Ancak bu aile 1830-31 yılında II.Mahmut döneminde yapılan nüfus sayımlarında lakapları Velibeşeoğulları olarak belirtilmektedir. Ömerler mahallesi'nin bugün Gömeçler sokağı üzerinde bulunan Demir, Serin, Tutar, Kömeç, Demirci soyadı olan aileler de Gömeçoğulları lakaplı ailelerdir.Bu bölgeye de aşağı Gömeçler denilmektedir. Bunun dışında mahallenin Ballı sokak'ta bulunan Karlıdağ, Ersoy, Efe, Okun, Bal, Kalaycı ve Sürücü soyadlı aileler de Balılıoğlu lakaplı ailelerdir. Ömerler mahallesinde yukarıda belirttiğim beş kök aile bulunmaktadır. Bunlar: 1-Ömeroğulları 2-Gömeçoğulları 3-Velibeşeoğulları 4-Gömeçoğulları 5-Balılıoğulları'dır. Yukarıda belirttiğim bu beş kök ailenin kesin bir yargıya varılmamakla beraber de birbiriyle yakın akraba oldukları düşünülmektedir.Osmanlı devletinin iskan politikasına göre halkın kendi başına bir yerden bir yere göç etmesi mümkün değildir.Dönemin yetkilileri tarafından da bazı güçlü ailelerin dağıtılarak bunların başka bir yere iskan edildiğini biliyoruz. Ömerler mahallesinde bulunan bu beş kök ailenin de bu nedenle bir başka bölgeden (çok uzak bir bölge olması ihtimal dışı) iskan edildiği de bir gerçektir. Ömerler mahallesinde Soytürk, Çalguç, Çapa, Kocataş, Taş,Tomruk, Yapıcı, Özgün, Yasa, Demirel, Işık, Aksoy, Fındık, Erfındık, Top, Denizci, Güneş,Musul,Çolak, Kaptanoğlu, Deniz, Yür, Kömüş, Aksoy, Ertav, Engin, Demir, Serin, Tutar, Kömeç, Demirci, Yalgın, Özkan, Güney, Aytaç, Karlıdağ, Ersoy, Efe, Okun, Bal, Kalaycı, Sürücü, Sevim, Güngör, Özenci, Yıldırım soyadlarını taşıyan ailelerin nüfus kayıtları bulunmaktadır. Kurucaşile İnfo'da birkaç aydır yöremizin tarihi ile ilgili hazırladığımız yazıları sizlerle paylaşıyordum.Bugün ise Ömerler mahallemizi kısaca elimizden geldiği ölçüde tanıtmaya çalıştım.Mahallenin uzak diyarlara gitmiş sakinleri tamamen geri dönüş yapmasalar da yılın belirli dönemlerinde yaşamlarını mahallede sürdürerek mahallenin canlanmasına destek olabilirler.Bu şekilde Ömerler mahallesi de tekrar eski görkemli günlerine bir nebze ulaşır. Gelecek hafta bir başka konuyu paylaşmak için hoşça kalın diyorum. |
Yorumlar |
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
TÜRK DİL DEVRİMİ VE KURULTAYLARINA KURUCAŞİLE DESTEĞİ - 08/04/2013 |
Burada Türk Dil Devrimini ve 1932-34-36 yıllarında Mustafa Kemal Atatürk'ün bizzat katıldığı ve başkanlık yaptığı Türk Dil Kurultaylarını,hem bu kurultaylara katılan ve telgraf çeken Kurucaşilelilerin kimler olduğunu sizlerle paylaşıyorum. |
İKİNCİ İNÖNÜ SAVAŞI VE KURUCAŞİLE'DE YANSIMALARI - 01/04/2013 |
Bugün Kurtuluş Savaşımızın önemli bir dönüm noktalarından biri olan,düşmanın binlerce ölüsüyle doldurduğu İnönü ovasını silahlarımıza bıraktığı İkinci İnönü Zaferinin 92. yıldönümüdür. |
ÇANAKKALE SAVAŞI VE KURUCAŞİLELİLER - 17/03/2013 |
Çanakkale içinde vurdular beni Ölmeden mezara koydular beni |
KURUCAŞİLE AHŞAP TEKNE YAPIMINDA BİR MARKADIR - 05/03/2013 |
Kurucaşile bugün "AHŞAP TEKNE YAPIMI" alanında yalnızca ülkemizde değil,dünyada aranan bir bölgedir. |
1830-1831 YILI KURUCAŞİLE BÖLGESİ NÜFUS SAYIMI VE LAKAPLAR - 18/02/2013 |
Osmanlılar döneminde yapılan batılı anlamda ilk nüfus sayımı sonuçları ile Kurucaşile bölgesinin o dönemdeki lakaplarının istatistiki bilgileridir. |
II.MAHMUT DÖNEMİNDEKİ İLK ORDU'NUN KURUCAŞİLELİ ASKERLERİ - 10/02/2013 |
ASAKİR-İ MANSURE-İ MUHAMMEDİYYE ASKERLERİ |
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(3) - 03/02/2013 |
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(3) |
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(2) - 01/02/2013 |
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(2) |
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(1) - 29/01/2013 |
TEKKEÖNÜLÜ MÜTESELLİM HAYDUTOĞLU MEHMET BEY(1) |
Devamı |